مهلت پذیرش توبه

امام علی علیه‌ السلام فرمودند:

الْعُمْرُ الَّذِی أَعْذَرَ اللَّهُ فِیهِ إِلَى ابْنِ آدَمَ سِتُّونَ سَنَةً.

عمر و زندگی فرزند آدم که خداوند عذرش را می پذیرد تا شصت سالگی است.

نهج البلاغه: حکمت 318

امام علیه السلام شصت سالگی را فرصت تمام شده می داند یعنی اگر کسی بناست هدایت شود و راه صواب را برود تا سن شصت سالگی امید به او هست و اگر از شصت سال گذشت خیلی کم اتفاق می افتد موعظه و اندرز در او اثر بگذارد چون رذایل در سر وجودش ریشه دوانیده و جایی برای نفوذ معنویت باقی نمانده است.

امام صادق علیه السلام می فرمودند:
یَا صَاحِبَ الشَّعْرِ الْأَبْیَضِ وَ الْقَلْبُ الْأَسْوَدِ اءمامک النَّارِ وَ خَلَّفَکَ مَلَکُ الْمَوْتِ فَمَاذَا تُرِیدُ أَنْ تَعْمَلَ کُنْتُ صَبِیًّا وَ کُنْتُ جَاهِلًا وَ کُنْتُ شَابًّا وَکُنْت فَاسِقًا وَ کُنْتُ شَیْخاً وَ کُنْتُ مُرَائِیًا فَأَیْنَ أَنْتَ وَ أَیْنَ عَمَلُکَ؛
ای صاحب موی سفید و قلب سیاه جلوی رویت آتش است و پشت سرت عزرائیل پس اراده دای که چه بکنی؟
تا بچه بود جهالت و نادانی می کردی در هنگام جوانی اهل فسق و فجور بودی حالا که پیر شدی ریاکار هستی پس کی می خواهی بیدار شوی کجا هستی تو و کجاست عمل تو؟!(1)

خرما نتوان خورد از این خار که کشتیم
دیبا نتوان کرد از این پشم که رشتیم
بر لوح معاصی خط عذری نکشیدیم
پهلوی کبائر حسناتی ننوشتیم
افسوس بر این عمر گرانمایه که بگذشت
ما از سر تقصیر و خطا در نگذشتیم
پیری و جوانی پی هم چون شب و روزند
ما شب شد و روز آمد و بیدار نگشتیم.

شرح اعذر الیه:
بهانه او را پذیرفت، اعذار اللّه الیه یعنى: او را تا مدّت معیّن که امکان کسب توشه را براى روز قیامت است، مهلت داده است، زیرا پس از شصت سال، قواى نفسانى و جسمانى کاسته مى شود، و ناتوان از عمل مى شود. پس هر کس به آن حد از عمر برسد و کوتاهى کند جاى سرزنش دارد و بهانه اى در پیشگاه خداوند ندارد.

پی‌نوشت‌ها:
1- مشکوة الانوار، ص 165
2- ترجمه شرح نهج البلاغه ابن میثم، ج 5، ص 685 و 686

منبع: حدیث زندگی: شرح حکمت های نهج البلاغه، کاظم ارفع، تهران: پیام عدالت، 1390.